รามเกียรติ์เป็นวรรณคดีสำคัญเรื่องหนึ่งของไทย 2 , 400ของไทยนั้น ปัจจุบันมีอยู่ไม่ครบต่อมา
ในสมัยรัตนโกสินทร์รัชกาลที่ซึ่งมีมา แต่เดิมให้ครบถ้วนสมบูรณ์ตั้งแต่ต้นจนจบ
เพื่อให้ละครหลวงเล่นโดยได้ทรงเลือกมาเป็นตอน ๆโดยใช้ฉบับของอินเดีย (รามายณะ) มาพระราชนิพนธ์ใช้ชื่อว่า "บ่อเกิดรามเกียรติ์"
ประวัติ
ของอินเดียดังปรากฏในหลาย ๆ ชาติเช่นลาวพม่าเขมรมาเลเซียอินโดนีเซีย
โครงเรื่อง
ได้ไปขอพระอิศวรจะให้เหล่าเทวดาและตนไปตามสังหารนนทกในชาติหน้าหลังจากนั้นทหารเอกทั้งห้าจึงเกิดตามกันไป ได้แก่สุครีพองคตเป็นลูกของพาลีที่เป็นพี่ของสุครีพชมพูพานเกิดจากการชุบเลี้ยงของพระอินทร์นิลพัทเป็นลูกของพระกาฬและสุดท้าย
เรื่องย่อรามเกียรติ์
ท้าวทศรถเป็นกษัตริย์ครองกรุงอยุธยามีพระมเหสี 3 องค์คือนางเกาสุริยานางไกยเกษีและนางสมุทรเทวีวันหนึ่งท้าวทศรถไปรบกับยักษ์ชื่อปทูตทันต์โดยนางไกยเกษีตามเสด็จไปด้วยนางไกยเกษีรีบกระโดดลงจากรถเอาแขนของนางสอดแทนเพลารถเมื่อท้าวทศรถฆ่ายักษ์ได้แล้วจึงประทานพรว่าหากนางปรารถนาสิ่งใดพระองค์ก็จะประทานให้
กลิ่นข้าวทิพย์หอมไปถึงกรุงลงกาทศกัณฐ์จึงใช้ให้นางยักษ์กากนาสูรมาขโมยนางแปลงร่างมาเป็นอีกาทศกัณฐ์นำข้าวทิพย์ให้นางม ณ โฑผู้เป็นมเหสีกิน 3 ครั้งพิเภกและโหรอื่น ๆ ทำนายว่ากาลีบ้านกาลีเมืองลอยน้ำไป16 ปีจึงไปขุดนางขึ้นมาแล้วจึงตั้งชื่อว่าสีดาพระรามยกศรได้จึงได้อภิเษกกับนางสีดาและพานางกลับไปอยู่ที่กรุงอยุธยา
ส่วนข้าวทิพย์ที่เหลือสามก้อนครึ่งท้าวทศรถแบ่งให้พระมเหสีทั้งสามซึ่งต่อมานางตั้งครรภ์และให้กำเนิดโอรสคือนางเกาสุริยาประสูติพระรามนางไกยเกษีประสูติพระพรตและนางสมุทรเทวีประสูติพระลักษณ์กับพระสัตรุด ต่อมาและขอให้พระรามออกเดินป่าเป็นเวลา 14 ปี
พระรามพระลักษณ์และนางสีดาไปตั้งอาศรมอยู่ในป่าวันหนึ่งนางสำมนักขาน้องสาวของทศกัณฐ์ออกไปเที่ยวป่าได้พบพระรามเข้าเห็นพระรามมีรูปโฉมงดงามก็หลงรักเข้าไปเกี้ยวพาราสีพระรามและทำร้ายนางสีดา พระลักษณ์โกรธมากจับนางมาตัดหูตัดจมูกตัดมือและเท้าแล้วปล่อยตัวไปนางกลับไปฟ้องพี่ชายทั้งสามคือทูษณ์ขรและตรีเศียรให้ไปรบกับพระราม แต่ก็ถูกพระรามฆ่าตายทศกัณฐ์อยากได้นางมาเป็นชายานางสีดาเห็นกวางทองเข้าก็อยากได้ขอให้พระรามไปจับไม่ได้นางสีดาจึงขอให้พระลักษณ์ตามไปทศกัณฐ์ได้รามพระรามพระลักษณ์เสด็จออกติดตามหานางด้วยความห่วงใยจนได้พบกับหนุมานและสุครีพสุครีพตนจึงจะช่วยทำสงครามกับทศกัณฐ์แต่ถูกพาลีริบไปเป็นของตนชื่อทรพีในถ้ำแล้วส่งสุครีพให้คอยดูอยู่ปากถ้ำถ้าเลือดใสเป็นของตนให้สุครีพปิดปากถ้ำเสียเพราะน้ำฝนชะจึงคิดว่าพาลีตายจึงเอาหินปิดปากถ้ำพาลีเข้าใจว่าสุครีพคิดฆ่าตนจึงขับไล่สุครีพออกจากเมืองพระรามจึงได้แผลงศรไปฆ่าพาลีตาย
คืนหนึ่งทศกัณฐ์ฝันร้ายพิเภกทำนายว่าทศกัณฐ์โกรธมากขับไล่พิเภกออกนอกเมือง
ทศกัณฐ์ต้องออกรบเองพระรามแผลงศรถูกหลายครั้ง แต่ทศกัณฐ์ก็ไม่ตายเพราะถอดดวงใจฝากฤๅษีโคบุตรไว้ทศกัณฐ์ออกรบอีกพอพระรามแผลงศรไปปักอกทศกัณฐ์หนุมานก็ขยี้กล่องดวงใจจนแหลกลาญทศกัณฐ์จึงสิ้นชีวิตและเพื่อพิสูจน์ความบริสุทธิ์นางสีดาจึงขอทำพิธีลุยไฟพระรามตั้งให้พิเภกครองกรุงลงกาและพระลักษณ์
ต่อมาปิศาจยักษ์ตนหนึ่งชื่อนางอดูลได้แปลงร่างเป็นสาวใช้ของนางสีดาพอดีพระรามเสด็จมาจึงรีบซ่อนไว้ใต้ที่บรรทมทำให้พระรามบรรทมไม่หลับต้องสั่งให้พระลักษมณ์มาค้นดูก็ได้รูปของทศกัณฐ์พระรามกริ้วมากหาว่านางสีดามีใจรักทศกัณฐ์สั่งให้พระลักษมณ์นำนางไปประหาร แต่พระลักษมณ์ปล่อย นางไปนางสีดาไปอาศัยอยู่กับฤๅษีตนหนึ่งจนประสูติโอรสองค์หนึ่งคือพระมงกุฎ
วันหนึ่งนางสีดาไปอาบน้ำที่ลำธารเห็นลิงเอาลูกเกาะหน้าเกาะหลังพาไปไหนมาไหนด้วย ไม่เห็นพระมงกุฎจึงชุบกุมารขึ้นอีกองค์
วันหนึ่งนางสีดาไปอาบน้ำที่ลำธารเห็นลิงเอาลูกเกาะหน้าเกาะหลังพาไปไหนมาไหนด้วยไม่เห็นพระมงกุฎพระลบนางสีดาจึงมีโอรสสององค์
พระรามได้ทำพิธีปล่อยม้าอุปการม้าผ่านเข้าไปในป่าพระมงกุฎเห็นเข้าก็จับมาขี่เล่นพระพรตแผลงศรไปจับตัวพระมงกุฎได้พระรามสั่งให้นำตัวไปประจานเจ็ดวันแล้วให้ประหารเสีย แต่พระลบมาช่วยไป ได้จนกระทั่งรู้ว่าเป็นพ่อลูกกันแต่นางสีดาไม่ยอมพระรามจึงทำอุบายว่าสิ้นพระชนม์นางสีดาตกใจรีบกลับมาเยี่ยมพระศพพระรามจึงออกมาจากโกศจับนางสีดาไว้นางสีดารู้ว่าถูกหลอกพระรามจึงเสด็จไปพร้อมพระลักษมณ์ได้ฆ่ายักษ์ตายอีกหลายตนพระรามถอนต้นกกมาพาดสายยิงไปตรึงท้าวอุณาราชไว้กับแผ่นดินแล้วจึงเสด็จกลับเข้ากรุงอยุธยา
